Εθνική Νομοθεσία

Ο Νόμος που διέπει την Αγορά Φυσικού Αερίου (ΦΑ) στη Κύπρο είναι ο περί Ρύθμισης της Αγοράς Φυσικού Αερίου Νόμος 183(I)/2004 (2004 μέχρι 2022). Ο εν λόγω Νόμος (Βασικός Νόμος) έχει ψηφιστεί αρχικά για σκοπούς εναρμόνισης της Κύπρου με την Ευρωπαϊκή Οδηγία 2003/55/ΕΚ, η οποία στη συνέχεια έχει αντικατασταθεί από την Ευρωπαϊκή Οδηγία 2009/73/ΕΚ σχετικά με τους κοινούς κανόνες για την εσωτερική αγορά φυσικού αερίου (στο εξής «Οδηγία»).

Σύμφωνα με το άρθρο 49 της οδηγίας για το φυσικό αέριο (2009/73/ΕΚ), η Κύπρος, ως Κράτος Μέλος το οποίο δεν είναι άμεσα συνδεδεμένο με το διασυνδεδεμένο σύστημα οποιουδήποτε άλλου κράτους μέλους, και, ως εκ τούτου, με την εσωτερική αγορά της ΕΕ (απομονωμένη αγορά), δύναται να παρεκκλίνει από την εφαρμογή συγκεκριμένων άρθρων της οδηγίας, τα οποία περιλαμβάνουν τη διαδικασία χορήγησης αδειών (Άρθρο 4), το διαχωρισμό των συστημάτων μεταφοράς και των διαχειριστών συστημάτων μεταφοράς (Άρθρο 9), το άνοιγμα της αγοράς (Άρθρο 37), και την ύπαρξη απευθείας γραμμών (Άρθρο 38). Σύμφωνα με την Οδηγία, οι εν λόγω παρεκκλίσεις θα λήξουν, μόλις η Κύπρος παύσει να χαρακτηρίζεται απομονωμένη αγορά.

Επιπρόσθετα, το άρθρο 49 της εν λόγω οδηγίας προβλέπει ότι η Κύπρος έχει ονομαστικές παρεκκλίσεις από συγκεκριμένα άρθρα της οδηγίας, ενόσω αποτελεί αναδυόμενη αγορά, δηλαδή για περίοδο έως και 10 έτη από την πρώτη εμπορική προμήθεια της πρώτης μακροχρόνιας σύμβασης προμήθειας φυσικού αερίου. Οι παρεκκλίσεις αυτές προβλέφθηκαν ειδικά για την Κύπρο, προκειμένου να δοθεί επαρκής χρόνος για την ανάπτυξη της απαραίτητης υποδομής (υποδομή για την εισαγωγή φυσικού αερίου, δίκτυο μεταφοράς και άλλες εγκαταστάσεις) και για την ανάκτηση των αρχικών εντατικών κεφαλαιουχικών δαπανών σε ένα "προστατευμένο" περιβάλλον.

Η εθνική νομοθεσία για την εμπορική δραστηριότητα του ΥΦΑ και του ΦΑ περιλαμβάνει και διέπεται πρωτίστως από τα εξής:

• Τον περί Ρύθμισης της Αγοράς Φυσικού Αερίου Νόμο 183(I)/2004 (2004-2022), ο οποίος έχει εναρμονίσει τις πρόνοιες της Οδηγίας 2009/73/ΕΚ,
• Τον περί Δημόσιας Επιχείρησης Φυσικού Αερίου Νόμος 140 (Ι) 2022, που ψηφίστηκε στις 28/07/2022,
• Τις Αποφάσεις της Ρυθμιστικής Αρχής Ενέργειας Κύπρου (ΡΑΕΚ),
• Τις Άδειες που εκδίδει η ΡΑΕΚ,
• Τις Αποφάσεις του Υπουργικού Συμβουλίου,
• Τους Κανόνες Προμήθειας και,
• Τους Κανόνες Διατίμησης (Κανονισμός).

Βάσει των προνοιών του περί Δημόσιας Επιχείρησης Φυσικού Αερίου Νόμου 140 (Ι) 2022, (στο εξής «ο περί ΔΕΦΑ Νόμος») ιδρύθηκε το νομικό πρόσωπο δημοσίου δικαίου και σκοπός της ΔΕΦΑ Δημοσίου Δικαίου είναι η προμήθεια ΦΑ στη Δημοκρατία, η διανομή και μεταφορά του εντός της Δημοκρατίας, καθώς και η ανάπτυξη, λειτουργία και διαχείριση όλων των αναγκαίων υποδομών για την άσκηση των καθηκόντων και αρμοδιοτήτων της. Μεταξύ άλλων στο Μέρος ΙΙ του περί ΔΕΦΑ Νόμου διευκρινίζεται ότι η ΔΕΦΑ δύναται να συνάπτει συμβάσεις, τις οποίες και αναλαμβάνει.

Στο Άρθρο 5, Παράγραφο (1) του περί ΔΕΦΑ Νόμου που αφορά τα Καθήκοντα και αρμοδιότητες της ΔΕΦΑ, αναφέρεται ότι:

«Τηρουμένων των διατάξεων του παρόντος Νόμου και του περί Ρύθμισης της Αγοράς Φυσικού Αερίου Νόμου, η ΔΕΦΑ δύναται να:

(α) κατασκευάζει, εκμεταλλεύεται και διαχειρίζεται σύστημα διανομής, σύστημα μεταφοράς και σύστημα αποθήκευσης φυσικού αερίου∙

(β) διαχειρίζεται σύστημα υγροποιημένου φυσικού αερίου·

(γ) διαχειρίζεται συνδυασμένο σύστημα φυσικού αερίου·

(δ) προμηθεύει φυσικό αέριο προς διάθεσή του στην εγχώρια αγορά∙

(ε) προάγει και ενθαρρύνει τη χρήση του φυσικού αερίου∙

(στ) εκτελεί άλλες εργασίες ή δραστηριότητες συναφείς με την αγορά φυσικού αερίου.»

Αδειοδότηση της Δραστηριότητας της Προμήθειας

Η ΔΕΦΑ, βάσει αποφάσεων του Υπουργικού Συμβουλίου έχει καθοριστεί ως ο Αποκλειστικός Προμηθευτής ΥΦΑ στη Κυπριακή Δημοκρατία. Σε σχέση με τη δραστηριότητα της προμήθειας, η ΔΕΦΑ έχει υποβάλει αίτημα και έχει λάβει τη σχετική Άδεια Προμήθειας ΦΑ σε μη Επιλέγοντες Πελάτες από τη ΡΑΕΚ στις 25 Αυγούστου 2023. 

Με βάση τις πρόνοιες της Άδειας Προμήθειας από τη ΡΑΕΚ, η ΔΕΦΑ είναι αρμόδια για τη σύναψη όλων των σχετικών συμβάσεων εισαγωγής φυσικού αερίου, συμπεριλαμβανομένου του ΥΦΑ, καθώς και για όλες τις συμβάσεις προμήθειας ΦΑ σε μη επιλέγοντες πελάτες όλων των κατηγοριών.

Κανόνες Προμήθειας Φυσικού Αερίου

Η ΔΕΦΑ ακολουθεί τις διατάξεις των Κανόνων Προμήθειας Φυσικού Αερίου όπως αυτοί έχουν εκδοθεί από την ΡΑΕΚ τον Μάρτιο 2020. Με τους Κανόνες Προμήθειας ρυθμίζονται τα δικαιώματα και οι υποχρεώσεις του προμηθευτή και των πελατών, τόσο κατά το στάδιο των διαπραγματεύσεων και της σύναψης της μεταξύ τους σύμβασης, όσο και κατά την εκπλήρωση των συμβατικών τους υποχρεώσεων κατά τα άρθρα 23 και 46 του Νόμου.

Δήλωση Ρυθμιστικής Πρακτικής και Μεθοδολογία Διατιμήσεων Φυσικού Αερίου (Ρυθμιστική Απόφαση 01/2019 — Κ.Δ.Π. 203/2019)

Η ΡΑΕΚ ασκώντας τις εξουσίες που της παρέχει το άρθρο 7Α(1) των περί Ρύθμισης της Αγοράς Φυσικού Αερίου Νόμων του 2004 έως 2018, εξέδωσε τη Ρυθμιστική Απόφαση 01/2019 που αφορά τη Δήλωση Ρυθμιστικής Πρακτικής και Μεθοδολογία Διατιμήσεων Φυσικού Αερίου.

Σύμφωνα με την Ρυθμιστική Απόφαση 01/2019, ο προµηθευτής θα έχει την ευθύνη της παράδοσης του φυσικού αερίου στην είσοδο της εγκατάστασης του κάθε καταναλωτή. Οι αντίστοιχες συµβάσεις προµήθειας θα ορίζουν τιµή, η οποία, για κάθε κατηγορία καταναλωτή, θα καλύπτει τόσο το κόστος προµήθειας της ποσότητας του φυσικού αερίου, όσο και το κόστος χρήσης των εγκαταστάσεων φυσικού αερίου, ενώ θα επιτρέπει στον προµηθευτή ένα εύλογο κέρδος.

Η τελική διατίµηση προµήθειας σε κάθε κατηγορία καταναλωτή θα εγκρίνεται από τη ΡΑΕΚ, µετά από εισήγηση του προµηθευτή, σύµφωνα µε τα οριζόµενα στην παρούσα Δήλωση Ρυθµιστικής Πρακτικής και Μεθοδολογία Διατιµήσεων Φυσικού Αερίου.

Πρωταρχικοί στόχοι της ρύθµισης των διατιµήσεων είναι η διευκόλυνση της εισαγωγής του φυσικού αερίου στο ενεργειακό µείγµα της Δηµοκρατίας, προς όφελος των καταναλωτών και του περιβάλλοντος, η µεγιστοποίηση της µακροχρόνιας ανταγωνιστικότητας της κυπριακής οικονοµίας, η προστασία των συµφερόντων των καταναλωτών βραχυπρόθεσµα και µακροπρόθεσµα ενάντια στις τιµές που διαµορφώνονται σε µονοπωλιακή βάση, η εξυπηρέτηση των υποχρεώσεων δηµόσιας ωφέλειας, η εξασφάλιση του ενεργειακού εφοδιασµού και η προώθηση ενεργειακά αποδοτικών και ποιοτικών υπηρεσιών που παρέχονται από τους κατόχους άδειας. Οι διατιµήσεις καθορίζονται στη βάση µίας µεθοδικής και συνεπούς εφαρµογής των αρχών που περιλαµβάνονται στην µεθοδολογία και οι προτάσεις και οι αποφάσεις των διατιµήσεων βασίζονται σε τεκµηριωµένα στοιχεία και διαµορφώνονται µετά από εµπεριστατωµένη διαβούλευση µε τα ενδιαφερόµενα µέρη.